Melkveehouder Jakob Pustjens uit Nederweert werkt met zon, water, bodem en biodiversiteit aan een toekomstbestendig bedrijf. Zijn intrinsieke motivatie: goed zorgen voor natuur, vee en het maken van een zuiver product. Deze kennis deelt hij graag van boer tot boer.
Het bedrijf van Pustjens is één van de drie Limburgse inspiratiebedrijven binnen het project Innovatiebedrijven van Stichting Natuurinclusieve Landbouw Limburg. ‘Ik beïnvloed de natuur niet, ik werk ermee samen.’
De 45-jarige Pustjens is nu zo’n drie jaar bezig met ‘meeboeren met de natuur’ dat zich op verschillende manieren uit. Zo is het melkveebedrijf in omschakeling naar biologisch. ‘Mijn manier van boeren zat daar al dicht tegenaan. Chemie en kunstmest gebruikte ik op het land al niet meer. De stap om het gehele bedrijf om te schakelen was nog maar een kleine stap. De enige verandering in de bedrijfsvoering zijn de extra administratieve handelingen.’
Op de trekker zul je de ondernemende agrariër niet snel zien. Observeren daarentegen wel heel veel. ‘De bedrijfsvoering probeer ik zo min mogelijk te doen, maar mijn Jersey- koeien zoveel mogelijk te laten doen. Ik doe zelf in het grasland meten wat de grasgroei per week is. Dat vertaal ik door naar wat nodig is op stal om bij te voeren.’ Zijn uitgangspunt is om de weidegang te maximaliseren. ‘Ik probeer diversiteit van plantensoorten in het gewas en de bodem te krijgen en te behouden. Dus in de stal te minimaliseren en buiten grazen te maximaliseren.’
Op de vraag waarom hij biologisch is, is Pustjens duidelijk: ‘Omdat ik niet weet wat de chemie voor invloed heeft op de zuivel en het menselijk lichaam daarna. Ik weet wel dat als het niet gebruikt wordt, het geen effect heeft bij mij. Zelf ervaar ik dat mijn lichaam anders reageert op de melk uit de tank dan uit een pak. Dat wil niet zeggen dat ik melk uit een pak niet drink, maar ik wil zelf de basis van mijn product zo goed mogelijk hebben.’
Als inspiratiebedrijf wil hij boerencollega’s laten zien dat er meerdere systemen van melkveehouden zijn. ‘Het is een kansrijk model als het bij jou past. Het moet eerst bij jou en je gezin passen en dan bij je locatie passen.’ Dat kent meevallers, maar brengt ook uitdagingen met zich mee, zoals Pustjens ‘tegenvallers’ liever noemt. ‘Dat zijn de weersomstandigheden. Dat beïnvloedt de dagdagelijkse grasproductie waar ik afhankelijk van ben en direct melk van maak.’
Hij probeert zich zoveel mogelijk te weren tegen deze omstandigheden. ‘Te zorgen voor diversiteit van de gewassen zodat de bodem een beter bufferend vermogen heeft. Door een betere veerkracht krijg je ook betere zodes. Ik luister en kijk wat de bodem nodig heeft. Ik voed het bodemleven, en kijk wat ik mis in diversiteit van gras. Dat zaai ik dan bij.’
Deze manier van boeren is volgens Pustjens vooral ervaren. ‘Try and error. Het is proberen wat hier op deze grondsoort en dit bedrijf werkt. Je krijgt ieder jaar weer meer vertrouwen. Elk jaar gaat er ook iets mis. Ik gun mezelf nog de ruimte. Ik zit nog in de leercurve en zit nog niet op het hoogste punt. Je bent nooit uitgeleerd, want geen enkel jaar is het hetzelfde.’
Het meest trots is de Nederweertenaar op zijn koeien. ‘Hoe zij het doen. Hoe zelfredzaam ze zijn. Een jersey spiegelt enorm. Als je onvoldoende kwaliteit of kwantiteit aanbiedt, reageren ze meteen in de melk. Ze beschermen zichzelf en produceren dan minder. De vitaliteit van pasgeboren kalveren is enorm.’ Dit ras koos hij voor het graasgedrag en het kuddegedrag.
Zijn melk gaat naar Royal FrieslandCampina en een deel wordt verwerkt tot kaas. Deze wordt onder de naam Boer Jakob verkocht aan consumenten. ‘De waardering van mensen die je product rechtstreeks afnemen zorgt voor een mooie, positieve balans ten opzichte van de waardering die je krijgt van de overheid.’
Vooruitkijkend zet Pustjens in op verdere verbreding en meer biodiversiteit op zijn bedrijf. Hij experimenteert met het inpassen van struiken en wil verschillende diersoorten combineren, zoals melkvee, vleesvee en kleinschalig, mobiel pluimvee. Ook werkt hij aan een zonnepark met dubbel gebruik van het land: koeien kunnen grazen onder panelen die niet alleen energie opwekken, maar ook zorgen voor minder hittestress en betere grasgroei. Via samenwerking met een Amerikaanse universiteit haalt hij kennis binnen over dit innovatieve zonnebosconcept. Daarnaast wil hij met een omgebouwde SRV-wagen in de toekomst melk aan huis verkopen in het dorp, als moderne melkboer in de korte keten.
Als inspiratiebedrijf wil Jakob zijn kennis en ervaring actief delen met collega-veehouders. Hij staat open voor contact met boeren die willen leren of samen stappen willen zetten richting een natuurinclusieve bedrijfsvoering. Via bijeenkomsten, sociale media en gesprekken op het erf wil hij anderen inspireren en ondersteunen, of het nu gaat om weidegang, plantdiversiteit of waterbeheer. ‘Boeren die dicht op de natuur werken, lopen juist méér risico als ze niks veranderen’, zegt hij. Daarom nodigt hij iedereen uit om mee te denken, te vragen en vooral: te doen. ‘De bodem is het begin, maar delen is de sleutel tot vooruitgang.’
